Ortodonti, dis-çene-yüz bölgesini ilgilendiren bozukluklarin olusmasini önlemek; mevcut bozukluklarin ilerlemesini durdurmak ve tedavi etmek; bununla birlikte iyi bir estetik ve fonksiyon (isirma, çigneme, konusma,vb.) saglamayi hedefleyen uzmanlik dalidir. Ortodonti, ayrica Latince'de düz anlamina gelen “ortos” ve dis anlamina gelen "dontos” kelimelerinden köken alan bir kelimedir.

Ortodontik tedavi deyince sadece dislerin düzeltilmesi akla gelmemelidir. Üst çene ve alt çene dis kavisleri, disleri destekleyen dokular, disaridan dudaklar ve yanaklar, içeriden dil ortodontinin ilgi alanina girmektedir.

Ortodontist Kimdir?

Ortodontist, dis ve yüz düzensizliklerinin teshis ve tedavisi konusunda uzmanlasmis dis hekimidir.
Ortodontist olmak için önce dis hekimligi fakültesini bitirmek sonra da 4-6 yil süren bir uzmanlik ya da doktora programini tamamlamak gerekir. Sadece bu uzmanlik veya doktora egitimini basari ile tamamlamis olan dis hekimleri, ortodontist ünvanini kullanabilirler.

Ortodontiste Gitme Zamani

Çocuklarda ilk dislerin (süt disleri) konumlari hakkinda çok fazla endiselenmeye gerek yoktur. Bu disler arasinda bulunan bosluklar, dogal gelisim göstergesidir. Eriskinlerin dislerindeki gibi siki temaslar ileride meydana gelebilecek yer darligi ve dolayisiyla dislerde çaprasikligin (çarpikligin) göstergesi olabilir. Daimi disler 6-7 yaslarinda sürmeye baslarlar ancak 7-9 yaslari arasinda, kesici disler sürene dek pek fazla problem gözlenmez. Ancak süt dislerinin tümü daimileriyle yer degisene dek yerinde tutulmalidir. Aile hekiminiz sizi erken yasta bir ortodontiste yönlendirse dahi bu her zaman tedavinin çok erken baslatilacagi anlamina gelmez. Çogu dikkatli dis hekimi potansiyel bir problemin kontrol atinda oldugu ve en uygun tedavi zamaninin geçmediginden emin olmak ister. Çocuklarda çenesel problemlere erken yaslarda müdahale etmek gerekirken, sadece dislerin düzensizlik gösterdigi durumlarda tedavi için zaman vardir. Eriskin hastalarin da disleri hareket ettirilebilir yani bu tür tedaviler için zaman asilmasi söz konusu degildir. Artan yasin tedavi süresini uzatmasi ve tedaviyi biraz zorlastirmasi mümkün olabilir. Yine de yas faktörü dislerin destek dokularinin saglikli olmasi kadar önemli degildir.

Dislerde ve çenelerdeki düzensizlikler
(ORTODONTIK ANOMALI) neden olusur?

• En önemli nedeni kalitimsal (genetik faktörler) düzensizlikler: Özellikle iskeletsel bozuklugu olan bireylerde soy geçmiste benzer bir anomalinin olup olmadigi önemlidir. Kalitimsal dis eksiklikleri, dar üst çene, çaprasiklik problemleri de kalitimsal olarak çocuga geçebilmektedir. Bu durumda ortodontik sorunlarin ortaya çikmasi kaçinilmaz olmaktadir. Yapilmasi gereken ise; çocugu süt dislenme döneminden baslayarak düzenli dis hekimi kontrolüne götürmektir.

• Süt dislerinin erken kaybi veya süt dislerindeki madde kaybina neden olan büyük çürükler:

Koruyucu hekimligin hastalara sundugu olanaklardan yararlanilmamis olabilir; mesela süt dislerindeki çürükler "nasil olsa degisecek" mantigiyla tedavi edilmemis, zamanindan önce disler çekilmis, flourlama ve fissür koruyucu uygulamalari gözardi edilmis olabilir.

• Gelisim yetersizlikleri.

• Çesitli yanlis aliskanliklar: Parmak emme, dil ve dudaklarin disler arasina sokulmasi, sürekli agzi solunumu, uzun süreli biberon ve yalanci emzik kullanma aliskanliklari.

• Kulak-burun-bogaz problemleri: (Bademcik iltihabi, burun ve geniz eti varligi; sürekli agzi solunumu gibi) çene kemiklerinin sekillenmesinde engel olusturabilir ve dis sürme bozukluklari yaratabilirler.

• Bazi kas bozukluklari da ortodontik problemlere neden olabilir.

Ortodontik Tedavi Yöntemleri ve Ücretleri

Temel olarak iki çesit tedavi yöntemi var diyebiliriz. Kisinin kendisinin takip çikarabilecegi hareketli aygitlar ve doktor tarafindan dislere yapistirilan sabit aygitlar var. Bunlar da kendi içinde alt guruplara ayrilabiliyor. Örnegin hareketli aygitlar: tedavi amaçli veya tedavi sonrasi pekistirme amaçli olabilir. yasinin da kisiden kisiye degistigi gibi tedavi süresi de problemin karakterine göre degisiktir.


Ortodontik Tedavi Nasil Etki Gösterir?

Gelisim döneminde çene kemigine kuvvet uygulanarak gelisim yönlendirilebilir, arttirilabilir veya azaltilabilir. Dislere ise eriskin dönem de dahil olmak üzere her yasta kuvvet uygulanarak, yerleri ve pozisyonlari degistirilebilir. Ortodontik tedavi sirasinda kullanilan sabit ve hareketli apareyler, dislere ve çene kemiklerine kuvvet uygulayarak etki gösterirler. Ortodontik tedavi esnasinda hastalarin dislerinde hissettikleri hareketlilik normal bir durumdur.

Ortodontik Tedavinin Önemi

Ortodontik tedavi, gelismis ülkelerde dis hekimliginin en ön sirasinda yer alan tedavi teknigidir.

• Dislerinizde çaprasiklik oldugunda temizlenmeleri zorlasir. Bu nedenle çürük ve diseti hastaligi olusumu riski artar. Dis düzensizliklerinin neden oldugu periodontal (dis çevresi kemik ve yumusak dokular) problemlerin meydana gelmesini engeller, iyi bir agiz hijyeni için ortam hazirlar.

• Dis düzensizliklerine bagli gelisen konusma bozukluklarinin giderilmesine yardimci olur (fonasyon amaçli).

• Disler düzeldikçe çenelerin kapanisi da düzeleceginden çene eklemlerinde meydana gelen agrilar, zorlanmalar ve tikirti seklindeki sesler ortadan kaldirilir ya da bu olumsuzluklarin hiç olusmamasini saglar (fonksiyon amaçli).

• Dislerin düzelmesiyle güzel bir görünüm (estetik amaçli) saglar. Kisaca iyi bir agiz hijyeni, rahat bir fonksiyon güzel bir estetik saglar. Üstelik hiç bir proteze, kaplamaya gerek kalmadan kendi dislerinizi kullanarak.

Ortodontik Tedavi Ne Kadar Sürer?

Ortodontik tedavinin süresi pek çok faktöre baglidir. Ancak ortodonti tedavisinde süreyi etkileyen en önemli faktör, ortodontik sorunun siddetidir. Dis hekimliginde uygulanan diger tedavilerle kiyaslandiginda, ortodontik tedavi uzun bir süreci kapsar. Ortalama tedavi süresi 18-24 ay arasindadir. Bu süre tedaviye baslama yasi ve hastanin tedaviye ilgisi ile kisalip uzayabilir. Bu nedenle, ortodonti tedavisinin en kisa sürede tamamlanabilmesi için, ortodontistinizin uyarilarini dikkate almali ve randevularinizi aksatmamalisiniz.

Ortodontik Tedavi Sirasinda Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Ortodontik tedaviye baslanmadan önce agizdaki tüm çürükler ve diseti hastaliklari tedavi edilmelidir.

• Sabit veya hareketli hangi sekilde olursa olsun, ortodontik tedavi sirasinda agiz hijyenine dikkat edilmelidir. Hareketli aparey kullaniliyorsa, yemeklerden sonra aparey çikartilip disler firçalanmalidir. Apareyin hijyenine de ayni oranda özen gösterilmelidir. Sabit tedavide kullanilan braketler yiyecek artiklarinin birikmesi için oldukça uygun bölgelerdir. Bu nedenle, yemeklerden sonra ortodontik dis firçalari, ara yüz firçalari ve dis ipi kullanilarak, braketler ve teller arasindaki yiyecek artiklari özenle temizlenmelidir. Agiz hijyenine dikkat edilmezse, çürüklerin ve diseti problemlerinin olusmasi kaçinilmazdir.

• Ortodontik tedavi uzun süren bir tedavidir ve aylik kontroller söz konusudur. Bu nedenle kisinin istekli olmasi ve randevularini aksatmamasi gerekir.

• Herhangi bir sekilde kullanilan apareylerde kirilma, kopma veya çikma meydana geldiginde, tedavi olumsuz olarak etkilenebilecegi için, zaman kaybetmeden ortodontiste basvurmak gerekir.

• Düzeltici ortodontik tedavi bittikten sonra düzelen dislerin tekrar bozulmamasi için pekistirme tedavisi uygulanir. Bu tedavi oldukça önemlidir. Dislerin aldigi pozisyonu koruyabilmek için pekistirme tedavisine mutlaka uyulmalidir.

Ortodontik Tedavinin Zorluklari Nelerdir?

Ortodontik tedavinin en zor asamasi hastanin apareylere uyum saglamaya çalistigi ilk seanstir. Agiza sabit apareylerin uygulanmasindan sonraki ilk 7-10 günlük dönem hasta için sikinti verici olabilir. Bu dönemde agri kesici kullanilabilir. Agiz içerisindeki bant ve braketlerin üzerine dudak ve yanaklarin yara olmasini önlemek amaciyla hasta mumu yapistirilabilir. Tuzlu ilik suyla gargara yapilabilir.

Ortodontik tedavinin her seansindan sonraki ilk birkaç günlük dönemde agri hissedilmesi normaldir.

Ortodonti tedavisi sirasinda daha önce yaptiginiz herseyi yapabilirsiniz. Sadece ortodonti tedavisi uygulanirken ortodontik apareylere zarar verebilecekleri için bazi gidalarin tüketilmesinden kaçinmak gereklidir.

• Sakiz, lokum, karamel gibi yapiskan gidalar

• Kola, fanta, gazoz gibi asitli içecekler

• Ve sert besinlerden (ekmek arasi sandviç,ekmek kabugu, tost gibi gidalardan).

Zeytin, kiraz, erik gibi gidalarin çekirdekleri çikarilarak, elma, ayva, havuç gibi meyvelerin ise isirilarak degil de dilimlenerek veya rendelenerek tüketilmelerine özen gösterilmelidir. Ön dislerle kesinlikle hiçbir gida koparilmamali, gidalar arka dislerle ögütülmelidirler.

Pekistirme Tedavisi Nedir?

Ortodontik tedavi yaklasik 2 yil sürer. Disler düzeldikten hemen sonra etrafindaki yapilar (periodonsiyum) dislerin yeni konumuna uyum saglayamamistir. Ayrica kemik dokusu olgunlasmamistir. Bu nedenle apareyler çikarilirsa disler eski yerlerine dönebilirler. Bunu önlemek için düzelmis disleri yapilacak baska aygitlarla yerlerinde pekistirmek gerekir. Tedavinin bu son asamasina pekistirme tedavisi denir. Bu dönemde de çocuklarin dislerine gereken özeni göstermesi sarttir. Ortodontik tedaviden sonra disler yeni konumlarindan eski yerlerine dönme egilimi gösterirler. Bunu önlemek için (kemik ve çevre dokularin yeniden düzenlenmesi tamamlanincaya kadar) disler düzeltilen konumlarinda tutulmalidir. Bu amaçla hareketli veya sabit pekiştirme aygitlari kullanilir.